81 il valiliği, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Jandarma Komutanlığı, İl Sahil Güvenlik Komutanlığına gönderilen genelgede, kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda yükümlülüğü bulunan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile bu alanda görev alan kamu görevlilerinin sorumluluklarını gecikmeksizin yerine getirmeleri ve bu konuda topyekûn mücadele edilmesi gerekliliğinin önemine vurgu yapıldı.
“2020-2021 Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Koordinasyon Planı” kapsamında İçişleri Bakanlığı, valiliklerin ve kolluk birimlerinin görev ve sorumluğunda olan konularda mevzuatta verilen görev ve sorumlulukların gecikmeksizin uygulanması, alınan tedbirlerde etkinliğin ve kurumsal kapasitenin artırılması, koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi, ayrıca toplumsal farkındalığın artırılması istendi. Ayrıca gönderilen genelge ile şiddet mağdurunun yaşam, fiziksel ve ruhsal vücut bütünlüğünün her şart altında korunması gerektiğinin net bir şekilde altı çizildi. Bakanlığın 81 ile gönderdiği genelgede, kadına yönelik şiddetle mücadele için atılacak olan adımlar şu şekilde sıralandı:
"- 500 bin kolluk personeli kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda hizmet içi eğitimle desteklenecek. Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından öncelikli olarak asayiş birimleri, polis merkezleri ve karakollarda görev yapan kolluk görevlilerinden başlamak üzere personelin tamamının 2020-2021 yılları arası aile içi ve kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda hizmet içi eğitime tabi tutulacak.
- Kadına yönelik şiddet konusu kolluk birimlerinde zorunlu ders olacak. Polis Akademisi Başkanlığı ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi tarafından kadına yönelik şiddetin önlenmesi konularına ilişkin eğitim müfredatı hazırlanarak, bu konunun hemen her seviyede eğitim alacak öğrencilerin eğitimlerinin bir parçası haline getirilmesi sağlanacak.
- Valiler, kaymakamlar başkanlığında komisyonlar kadına yönelik şiddeti kesintisiz takip edecek. Valilikler aile içi ve kadına yönelik şiddetin engellenmesine yönelik olarak illerindeki tüm kamu kurumlarının sorumluluklarına ve uygulamalarına yön verecek. Görev ve sorumlulukların uygulanmasındaki eksiklikleri ortadan kaldırılacak. Kurumlar arası koordinasyon ve işbirliğini geliştirici hizmet içi eğitimler düzenleyecek. İllerde oluşturulan 'Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İl Koordinasyon, İzleme, Değerlendirme Komisyonları' valilerin başkanlığında, başta kolluk amirleri olmak üzere görev ve sorumluluk üstlenen tüm birim/kurum amirlerinin bizzat katılımıyla 3 ayda bir toplanacak. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İl Koordinasyon, İzleme, Değerlendirme Komisyonlarının ilçe düzeyinde ve kaymakamlar başkanlığında ilgili kurum amirleri ile düzenli olarak toplanması sağlanacak. İl/ilçe düzeyinde yapılacak komisyon toplantılarına üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, kadın dernekleri, barolar ve benzeri kurum ve kuruluşlar davet edilecek.
- İldeki tüm kamu görevlileri seferber edilecek, şüpheli durumlar kamu görevlileri tarafından şiddet önleme merkezlerine ihbar edilecek. Aile içi ve kadına yönelik şiddet olaylarının daha çok özel alanda kalması ve bu nedenle yaşanan olayların yüzde 80'inin kamu birimlerine yansımadığı hususu göz önünde bulundurularak il/ilçelerde muhtarlar, rehber öğretmenler/diğer öğretmenler, aile hekimleri, din görevlileri başta olmak üzere tüm kamu görevlilerine gerekli eğitimlerin verilmesi ve kamu görevlilerinin bu hususta etkin rol almaları sağlanacak. Ayrıca beyanlara yansımasa bile şiddet olayını çağrıştıran durumlar gerekli birimlere bildirilecek.
- Kadın Acil Destek (KADES) uygulaması yaygınlaştırılacak. KADES uygulamasının il/ilçe düzeyinde vatandaşa duyurularak, uygulamanın kullanımı konusunda gerekli bilgilendirmeler yapılacak.
- Aile içi ve kadına karşı şiddet olayları kayıt formu şekil ve içerik olarak değiştirilecek. Oluşturulacak bir komisyonla kolluk birimleri tarafından kullanılan 'Aile İçi ve Kadına Karşı Şiddet Olayları Kayıt Formu' değiştirilecek. Form, olay bazında risk/tehdit değerlendirmesini daha iyi ortaya koyacak, uygulayıcılara yön verme niteliği artırılacak. Acil durumun fark edilmesine olanak sağlayacak şekilde kırmızı ve diğer renklere yer verilerek farkındalık artırılacak.
- UYAP, POLNET, JABS, ŞÖNİM ortak portalının kurulumu tamamlanacak. Kadına yönelik şiddetle daha etkin mücadele etmek için Adalet Bakanlığının Ulusal Yargı Ağı Sistemi (UYAP), Jandarma Genel Komutanlığı Jandarma Bilgi Sistemi (JABS), Emniyet Genel Müdürlüğü Polis Bilgi Sistemi (POLNET), Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı Şiddet Önleme Merkezleri (ŞONİM) arasında bilginin hızlı paylaşımı için ortak bir ağ kurulacak.
- Şiddet failleri için elektronik kelepçe 81 ilde yaygınlaştırılacak. Şiddet failleri için 'elektronik kelepçe' uygulaması ülke geneline yaygınlaştırılacak. Bununla ilgili ilgili bakanlıklar işbirliğinde gerekli altyapının yapılması için çalışmalar hemen başlayacak.
- Tek bir işlemle şiddet mağdurlarının bilgilerine 3‘üncü kişilerin erişimi gizlenecek. Şiddet mağduru korunan kişi ile birlikte diğer aile bireylerinin kimlik ve adres bilgileri üçüncü kişilerin erişimine engellenecek. Bu bilgilerin tüm kurumlara ait resmi belgelerde 'gizli tutulması'na ilişkin kararların elektronik ortamda gönderilmesi için Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından gerekli alt yapı kurulacak.
- Sorumluluklarını yerine getirmeyen belediyeler denetlenecek. Belediye Kanunu gereğince büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100 bin üstü olan ilçelerde kadın konuk evleri açılıp açılmadığı hususunda İçişleri Bakanlığı müfettişlerince denetimler yapılacak.
- Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bünyesindeki tüm er/erbaşlar kadına yönelik şiddetin engellenmesi konusunda eğitilecek. Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bünyesinde vatani görevini yapmakta olan er ve erbaşlara ailenin önemi, erken yaşta ve zorla evlilikler, kadına yönelik şiddetin sonuçları ve bu durumun engellenmesine yönelik eğitimler verilecek.
- Emniyet ve jandarmada sadece kadına şiddet konusunda uzmanlaşan birimler kurulacak. Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından 6284 sayılı Kanun kapsamında yürütülen tüm işlemlerin il/ilçe düzeyinde tek elden takibinin yapılması için tek işi kadına karşı şiddetle mücadele olan idari birimler kurulacak.
- Şiddet mağduruna delil, belge aranmaksızın resen koruyucu tedbirler verilecek. Şiddet mağdurunun hayati tehlikesinin bulunması halinde bu hususta bir talebinin olup olmadığına bakılmaksızın mağdurun yaşam hakkının korunmasını sağlamak amacıyla koruyucu tedbirler alınacak. 6284 sayılı Kanun kapsamında koruyucu veya önleyici tedbir kararlarının alınması ve yerine getirilmesi aşamasında şiddet mağduru ile şiddet uygulayan arasında kesinlikle uzlaşma ya da arabuluculuk faaliyetinin yapılamayacağı hususunda gerekli tedbirlerin alınacak.
- Fiziksel şiddet barındırmasa dahi kadına yönelik şiddet adli olay sayılacak. Kolluk birimlerine gelen mağdur kadınlara yönelik iş ve işlemlerde mahremiyete ve gizliliğe özen gösterilecek. Mağdur kadınların kendilerini rahat hissedebilecekleri, üçüncü kişilerin bulunmadığı, fiziken uygun ortamlarda, eğitim almış kadın personel tarafından ifadeleri alınacak. Kolluk birimlerince fiziksel şiddet barındırmasa bile meydana gelen kadına yönelik şiddet olayları adli olay olarak değerlendirilecek. Bu kapsamda il/ilçelerde meydana gelen olayların yapılacak risk/tehdit değerlendirmesi ile birlikte sıralı amirlere de bildirilecek.
- Kadına yönelik şiddet olayları ile ilgili ihbar, şikayet ve haber alındığı andan itibaren konunun kriminal bir vaka olarak ele alınıp adli/önleyici kolluk görevinin bir arada yürütülmesi sağlanacak. Soruşturmanın etkinliği açısından her türlü bilgi, belge ve delilin zamanında, eksiksiz ve ayrıntılı bir şekilde toplanacak.
- Şiddet uygulayanın ruhsatlı silahı kolluk tarafından alınacak. Kadına yönelik şiddetle daha etkin mücadele edilebilmesi ve kadın cinayetlerinin önüne geçilebilmesi amacıyla 6284 sayılı Kanun kapsamında haklarında tedbir kararı verilenlerin silahları kolluk tarafından alınacak ve haklarında tedbir kararı kaldırılıncaya kadar verilmeyecek.
- Vaka bazlı çalışılacak. Şiddet mağdurunun daha önce başka şikayetinin, soruşturma ve/veya davasının bulunup bulunmadığının mutlaka kontrol edilecek. Süregelen şiddet vakalarının tespit edilmesi halinde şüpheli hakkında koruma tedbirlerine başvurulması hususunda yetkili makamların dikkati çekilecek. Şiddet uygulayanın geçmiş suç ve mükerrer şiddet kayıtları dikkatlice analiz edilerek vaka bazlı çalışılacak. Riskli durumların belirlenerek ek tedbirlerle ilgili makamlar uyarılacak.
- Kollukta yürütülen işlemlere ilişkin kontrol çizelgesi hazırlanacak. Kolluk birimlerinin ilgili mevzuat çerçevesinde sorumlulukları kapsamında yapması gereken işlemlere ilişkin 'kontrol çizelgesi' hazırlanacak ve her olay için yapılan iş/işlemlerin bahse konu çizelgeye uygun ve eksiksiz bir şekilde yapılıp yapılmadığı kontrol edilecek.
- ŞÖNİM‘lerin personel ve idari kapasiteleri artırılıyor. Valilikler tarafından Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri ŞÖNİM'lerin 7/24 esasına göre görev yapmalarının sağlanması amacıyla yerel imkanlar dahilinde personel ve idari kapasiteleri artırılacak. Ayrıca 7/24 esasına göre görev yapan ŞÖNİM'lerde sürekli kolluk personeli görevlendirilecek.
- Cezaevi firarilerine sıkı takip. Kadına yönelik şiddet kapsamında tutuklu veya hükümlü şahısların takibi için ilgili kurumlar koordineli olacak. Firar ya da tahliye sonrasında şiddet mağdurlarına yönelik koruyucu/önleyici tedbirlerin ivedilikle alınacak.
- İşlemleri hızlandırmak için tebligatlar posta ile değil kolluk yapacak. Adli makamlarca Tebligat Kanunu'nun 2'nci maddesi kapsamında kolluk vasıtası ile tebligat yapılmasına ilişkin kararlar ivedilikle yerine getirilecek.
- Şiddet uygulayanlara sıkı takip. 6284 sayılı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 35'inci maddesinin beşinci fıkrası kapsamında önleyici tedbir kararlarının yerine getirilip getirilmediği muhakkak kolluk tarafından kontrol edilecek. Bu kontrollerde aykırılık tespit edilmesi halinde zorlama hapsine esas teşkil edecek bilgi, belge ve deliller tüm detayları ile toplanarak konu hakkında tutanak tutularak Cumhuriyet Başsavcılıkları ve ŞÖNİM'lerle yazılı olarak paylaşılacak.
- Şiddet uygulayanlara öfke kontrolü ve stresle başa çıkma eğitimlerine yönlendirilecek. Kadına yönelik şiddetle daha etkin mücadele etmek adına şiddet uygulayanlar için verilen uzaklaştırma kararlarının yanı sıra önleyici diğer tedbirlerden olan öfke kontrolü ile rehabilitasyon programlarına ve stresle başa çıkma eğitimlerine yönlendirilecek. İlgili uzman personel marifetiyle destek hizmeti alması sağlanacak.
İlker Turak