Yapımına 1981 yılında başlanan, 6 yılda genel hatlarıyla tamamlanmasının ardından konulacağı yer konusundaki anlaşmazlık nedeniyle 22 yıl belediye deposunda saklanan "İlk Kıvılcım Anıtı", 2009 yılında, Atatürk'ün 25 Mayıs 1919'da ilçeye giriş yaptığı 19 Mayıs Mahallesi Eski Samsun Yolu'ndaki alana konuldu.
Anıtta doğal nedenlerle oluşan yıpranmaların giderilmesi amacıyla heykeltıraş Selahattin Eyyubi Baydar tarafından bakım çalışması yürütülüyor.
Havza Belediye Başkanı Murat İkiz, açıklamada, göreve geldiğinde heykelin parçalarının atölyede atıl vaziyette olduğunu gördüğünü, bunun üzerine değerine yaraşır bir yere konulması için çalışma başlattıklarını söyledi.
Milli Mücadele'yi anlatan eseri cumhuriyetin ilk kıvılcımlarının yakıldığı Havza'da Atatürk’ün ilçeye ilk girdiği yere yerleştirdiklerini anlatan İkiz, "Burada çevre düzenlemeleri yaptık, yapmaya da devam ediyoruz. Heykelimiz tam anlamıyla bitmedi. Tamamen bittiğinde açılışını resmi olarak yapacağız. Atatürk'ün Havza'ya geldiği yerde böyle bir eserin olması bizim için gurur verici." dedi.
15,5 metre uzunluğunda, 7 parçadan oluşuyor
Heykeltıraş Baydar da anıt fikrinin 1981 yılında dönemin Havza Belediye Başkanı Emir Ali Demiralp tarafından ortaya atıldığını, kaplıcalar bölgesine yapılacak bir kültür merkezinin ana unsurlarından biri olarak tasarlandığını belirtti.
Anıtın, yapıldıktan sonra uzun seneler Havza Belediyesinin atölyesinde beklediğine işaret eden Baydar, "Yer konusu çözüme kavuşmadı. Bir de siyasi tercihler rol oynadı diyebilirim. 2009 yılında Belediye Başkanı Murat İkiz'in önüne bu konu geldi ve onun desteğiyle şimdiki alana konumlandırıldı. Bu yerin tercih sebeplerinin başında Kurtuluş Yolu üzerinde bulunması, Atatürk ve silah arkadaşlarının Havza'ya giriş noktasında olması vardı." ifadelerini kullandı.
Anıt hakkında bilgi veren Baydar, şunları kaydetti:
"Anıt, demirli beton mozaikten yapıldı. 15,5 metre uzunluğunda, 3,5 metre yüksekliğinde ve 7 parçadan oluşmakta. Anıtın üzerinde 50'ye yakın figür bulunuyor. Heykelin sağ başında at üstünde duran Atatürk, bağımsızlığı hedef gösteriyor. Arka plan rölyeflerde savaşın kazanılmasında tam bir kararlılık gösteren Türk milleti ve askeri yer almakta. Burada cephane taşıyan kadını, top arabasını iten askeri, elinde sopasıyla halkı ile Kurtuluş Savaşı'nı anlattık. Kadınlarımız savaşta çok önemli roller üstlendi. Onları da elinde tüfeği, belinde fişekliği ile halka yön gösterirken tasvir ettik. Savaş sahnesinin ardından düşmanın yenilmesi, ardından yaraların sarılmasını sahnelendi. Son bölümünde ise yaralarını saran Türkiye Cumhuriyeti'nin üretim ve eğitim mücadelesi ile cumhuriyetin tüm unsurlarını tasvir etmeye çalıştım."
Baydar, heykelin arka kısımdaki yaşlı çınarın Osmanlı'yı temsil ettiğine dikkati çekerek, "Yaşlı çınarın bir köşesinden fışkıran filiz ise Türkiye Cumhuriyeti'ni simgelemekte. Heykelin halen eksikleri var. Önde Atatürk, arkasında Havzalı Bayram Efendi ve Sıtkı Hoca alevler içinde. O kısmın da hazırlıkları tamamlanmak üzere. En kısa sürede heykel tamamlanacak." diye konuştu.