Türkiye’nin 2023 yılı dış ticaret hedeflerine katkı vermek amacıyla, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA) koordinasyonunda ve TR83 Bölgesi Ticaret ve Sanayi Odaları desteği ile uygulanacak olan “TR83 Bölgesi Rekabetçilik ve Dış Ticaret İstihbarat Merkezi” kurulumu projesi çalışmalarına başlandı. 

Proje kapsamda 12 Şubat’ta Samsun Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) ev sahipliğinde, Bölge TSO ve Bafra İş ve İhracatı Geliştirme Merkezi (BİGEM) yetkilileri ile OKA Genel Sekreteri Mevlut Özen ve Yatırım Destek Ofisi temsilcilerinin katılımıyla TR83 Bölgesi Rekabetçilik ve Dış Ticaret İstihbarat Merkezi Değerlendirme Toplantısı düzenlendi. TR83 Bölgesi Dış Ticaret ve Rekabet İstihbarat Merkezi Projesi, Türkiye’nin 2023 dış ticaret hedeflerine katkı vermeyi amaçlamakta olup, TR83 Bölgesi’nde yer alan KOBİ’lerin uluslararası pazarlardan pay alabilmeleri için rekabet güçlerinin artırılması ve dışa açılmalarının desteklenmesi konusunda önemli bir rol üstlenecek. 

Türkiye’nin dünyanın ilk 10 ekonomisi arasında yer alması hedeflenmekte 

2023 Türkiye Dış Ticaret Stratejisi’nin vizyonu, “2023 yılında 500 Milyar USD ihracata ulaşarak, Türkiye’nin dünya ticaretinden lider ülkeler arasında yer almasının sağlanması” olarak belirlenmiş olup 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı ile 2023 yılında Türkiye’nin dünya ihracatından aldığı payın yüzde 1,5’e yükselmesi ve dünyanın ilk 10 ekonomisi arasında yer alması hedeflenmekte. Dış ticaret Türkiye’de milli gelirin artması, üretim ve ticaret hacminin gelişmesi, iç piyasada ekonomik dinamizmin oluşturulması, üretimde teknoloji kullanımının artırılması, yenilikçi yaklaşımının yaygınlık kazanması, makro iktisadi istikrar ve fiyat istikrarının sağlanması, istihdam olanaklarının çeşitlendirilmesi özetle, ekonomik kalkınma için oynadığı rol yönü ile büyük öneme sahip. Dış ticaret istihbaratı ya da rekabet istihbaratı, hiper (her an hissedilen, boğucu) rekabet ortamında, dış ticaret istihbarat kanalları kullanılarak ürün ve hizmetler için en uygun pazarların tespit edilmesi, pazardaki rekabet koşullarının analiz edilebilmesi (mevzuat, uluslararası ihlaller dahil), pazardaki rakip firmalar ve müşteriler hakkında bilgi toplama, potansiyel müşterilerle temas ve ticari işlemleri takibe geçme kanallarının oluşturulması (fuar olanakları, heyet ziyaretleri vb.) ve pazarlama sürecindeki bilginin yönetilmesi gibi faaliyetlerini kapsamakta. 

Çok sayıda potansiyel müşteri bilgisine ulaşılabilecek 

Dış ticaret istihbaratı, firmaların ihracatta geleneksel yöntemlerin dışına çıkarak, yeni ve bilimsel metotlar ile doğru zamanda doğru yerde olmalarını sağlamakta. Kullanılan yöntemler ile bir ürün için büyüyen pazarların tespitinden, o pazardaki müşteri olabilecek firmaların iletişim bilgilerine kadar öğrenilebilir. Bu şekilde çok sayıda potansiyel müşteri bilgisine ulaşılabilecek. Potansiyel müşteri adayları, mevcut ürün için hali hazırda büyüyen pazarlarda yer alan firmalar olacak. Bu nedenle doğru zamanda doğru ülkeye operasyon düzenlenebilecek. Bu şekilde karlılık ve satış ihtimali de kuvvetlenecek. Firmalar ihracat yaparak, makroekonomik krizlere karşı direnç kazanacak. İş süreçleri kolaylaşacak. Üretim kapasitesinin tam kullanılması sağlanacak ve birim maliyetler düşürülecek. İç pazara bağımlı olan firmaların bağımlılığını azaltacak ve tüm pazarlarda rekabet edebilirliği arttıracak, dolayısıyla da riski dağıtacak. Gelişme yönlü iş motivasyonunu artıracak. Daha çok kişiye iş olanağı oluşacak. Mevsimsel satışlardaki dalgalanmaları dengeleyecek. Yenilikçilik kapasitesinin sürekli artmasına imkan oluşturacak ve marka görünürlüğünü artıracak. Türkiye’nin 2023 yılı için belirlediği yukarıdaki hedeflere ulaşabilmesi için üreticilerin dış ticaret istihbaratlarının geliştirilmesi, bu bağlamda kurum ve kuruluşların uzman kadro ve altyapıları ile tam destek sağlaması gerekmekte. 

AR-GE çalışmaları yapmak konusunda ciddi eksikleri bulunmakta 

Yeşilırmak Havza Gelişim Planı (YHGP), Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat illerinden oluşan TR83 adını alan Düzey2 İstatistiki Bölge Birimi (İBB) için hazırlandı. Planın amacı, TR83’ün diğer bölgelerle olan sosyoekonomik gelişmişlik farklarının azaltılmasını ve mevcut verimlilik düzeyini geliştirerek bölgenin refah düzeyinin ve ülke ekonomisine olan katkısının artırılması. YHGP’na göre, TR83 Bölgesi’nde yer alan sanayilerin büyümesini engelleyen pek çok zayıf yön bulunmakta. Bunların bir kısmı ülkesel ölçekte çözülmesi gereken sorunlar olmakla birlikte, bölgeye ait zayı?ıklar da bulunmakta. Bölgede imalat sanayi işletmelerinin büyük çoğunluğu KOBİ statüsünde. Bu KOBİ’lerin ortalama büyüklükleri hem Türkiye hem de AB ortalamalarının altında ve yeterli ?nansmana ulaşmada darboğazlar bulunmakta. Bu durum işletmeleri güçsüzleştirmekte, verimliliği düşürmekte ve genellikle sadece bölge için üretim yapar duruma getirmekte. Ayrıca, bilinçsiz, taklitçi yatırımların ve atıl kapasitenin yüksek olduğu görülmekte. Hem ulusal hem de uluslararası pazarlarda rekabet gücü kazanmak için KOBİ’lerin sermaye ve insan kaynaklarını birleştirmelerini teşvik edecek tedbirlerin alınması gerekmekte. Ancak bölgede, birlikte yatırım yapma, sermaye birleşimlerine gitme ve birlikte hareket ederek gereksiz harcamalardan kaçınma türünde davranış biçimleri yeterince gelişmemiş. Bu tür kolaylıkların benimsenmemesi durumunda ise girişimcilik zorlaşmakta ve tasarru?ar yatırıma dönüşememekte. Bölgede bir takım kurumsal yapılar mevcut olmasına rağmen bunların girişimcilere danışmanlık hizmeti yapmak, bilgi aktarmak, AR-GE çalışmaları yapmak konusunda ciddi eksikleri bulunmakta. Pazar araştırması ve pazar bağlantılarının zayıf olması ise bölgeyi kendi içine kilitlemekte. Bu zayı?ıklar, potansiyel olarak desteklenmesi ve geliştirilmesi gereken alanları işaret etmekte 

İhracatın 500 milyar dolara çıkarılması hedeflenmekte 

Bu sorunlar nedeniyle, bölgedeki işletmelerin rekabet gücünün artırılması ve dışa açılmanın sağlanması YHGP’nin stratejik amaçlardan biri olarak ortaya çıktı. Bu amaç, Orta Vadeli Program’da (OVP) cari dengede sürdürülebilirlik gelişme ekseninde ihracatın artırılması başlığı altında ifade edilmekte ve ihraç ürünlerinin hedef ülkelerde pazara girişlerini kolaylaştırmak amacıyla ihracatçıları; ülke, sektör ve ürün bazında bilgilendirecek ve yönlendirecek bir mekanizma oluşturulması hedeflenmekte. Ayrıca, hedef ve öncelikli ülkelerde yeni pazarlara açılım amacıyla kurulumu başlatılan Türkiye Ticaret Merkezlerinin yaygınlaştırılması planlanmakta. Onuncu Kalkınma Planı ile birlikte ise 2023 yılında GSYH’nın 2 trilyon dolara, kişi başına gelirin 25 bin dolara yükseltilmesi, ihracatın 500 milyar dolara çıkarılması hedeflenmekte. 

"Bölgenin yıllar itibariyle Türkiye’nin ihracatına yaptığı katkı düzeyi yüzde 1’in altında olup bu oran oldukça düşük" 

2018 yılı Ocak-Kasım döneminde Türkiye’nin ihracat değerlerinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,7 artış kaydedilmiş bu dönemde TR83 Bölgesi de ihracatını önemli oranda artırdı. Bu artış büyük ölçüde Çorum ve Samsun illerindeki ihracat artışından kaynaklanmakta. Bölgenin yıllar itibariyle Türkiye’nin ihracatına yaptığı katkı düzeyi yüzde 1’in altında olup bu oran oldukça düşük. Yüksek ihracat potansiyeline sahip olmasına rağmen bölge, ihracat tutarları açısından 26 Düzey 2 bölgesi içerisinde 17. sırada bulunmakta. 2018 yılı Ocak-Eylül döneminde bölgedeki ihracatçı firma sayısı 456. Bu sayı Türkiye’de ihracat yapan firma sayısının yüzde 0,66’sını oluşturmakta. 

Bölgenin öncelikle KEİ ve AB çerçevesinde dış ticaret kapasitesini geliştirmesi stratejik önemde 

Türkiye, 1980’li yıllardan itibaren dışa açılma, ihracata yönelik sanayi politikaları geliştirme ve AB üyesi olma yönünde hareket etmekte. Bu çaba, TR83 Bölgesi’nin geleceği açısından da dikkate alınmalı. Bölgenin rekabetçi üstünlüğe sahip olduğu ürünleri, yenilikçilik potansiyelini kullanarak geliştirmesi, yeni uzmanlık alanları yaratmaya yönelmesi ve katma değeri yüksek ürünlerle dış pazara açılması, sürdürülebilir kalkınmanın da ön koşulu. Bölgenin öncelikle KEİ ve AB çerçevesinde dış ticaret kapasitesini geliştirmesi stratejik önemde. Ancak bu fırsatı değerlendirebilmek için gerekli standartların oluşmasını sağlamak ve buna yönelik kurumsal yapıları oluşturmak gerekmekte. Ayrıca, dış dünyanın/pazarın değişimini güncel biçimde izleyecek kurumsal yapıların oluşturulması ve pazarlama olanaklarının geliştirmesi önemlidir. Buna ilaveten, KOBİ’lerin hızlı ticaret yapabilmesi ve dış dünyaya açılabilmeleri için e-ticaret olanaklarının artırılması, bununla ilişkili kurumsal yapılar ve altyapının yeterli hale getirilmesi ve işlerliğinin sağlanması gerekmekte. 

Doğrudan danışmanlık desteği ücretsiz olarak sunulacak 

TR83 Bölgesi Dış Ticaret ve Rekabet İstihbarat Merkezi, bu ihtiyaçlara cevap vermek üzere tasarlanmış bir yapı olup, BİGEM’in nihai yararlanıcılar için sunduğu hizmetleri, daha kolay ulaşılabilir bir lokasyonda, etki alanını TR83 Bölgesi’ne genişleterek, Kalkınma Ajansının sunduğu destek ile katma değerini artırarak sürdürmesi hedeflenmekte. Böylelikle bölgenin kalkınması ve bölge firmalarının uluslararası pazarlara hazırlanarak rekabetçi ortama uyum sağlayabilmeleri için doğrudan danışmanlık desteği ücretsiz olarak sunulacak.