Samsun’un sahil kenarındaki ilçelerinden biri olan Alaçam İlçesi, doğal güzellikleri ve cana yakın halkı ile insanın içini ısıtırken, yöresel lezzetleriyle de öne çıkıyor. Birçok medeniyeti barındırdığı köklü tarihi ise Alaçam’a mistik bir hava katıyor. Mavi ve yeşili bir arada görebildiğimiz ilçede, Geyikkoşan sahili, temiz kumsalı, çınar, kavak, çam ağaçlarından oluşan koruluğu ve Türkiye’nin dört bir yanından ağırladığı şenlikleri ilçenin tanınmasına katkı sağlıyor.

ALAÇAM’IN TARİHİ

Çok eski bir tarihe sahip olan Alaçam’da, M.Ö. ki devirlerde Frigyalılar, Kimmiler, Mısırlılar, Lidyalılar ve Persler hüküm sürmüştür. Alaçam, 1390 yıllarında Anadolu Beylikleri döneminde Eratna Beyliği’nin devamı olan Kadı Burhanettin tarafından ele geçirilmiş, ardından Candaroğulları ve İsfendiyaroğullarının hakimiyetine girmiştir. 1398'de ise Osmanlı egemenliğine giren Alaçam, Anadolu Türk Birliği’nin bozulmasıyla 1402'de tekrar Candaroğulları’nın eline geçmiştir. Çelebi Mehmet'in Canik bölgesinin ele geçirmesiyle Alaçam, Osmanlı'nın olmuş ve bu hakimiyet II. Murat döneminde sağlamlaşmıştır. Osmanlı'dan beri bir Türk kasabası olan Alaçam 1 Eylül 1944 tarihinde Samsun'un 8. İlçesi olmuştur.

İSMİ NEREDEN GELİYOR

Tarihte, farklı beylikler tarafından ele geçirilen Alaçam’ın pek çok defa ismi de değiştirilmiş.
 M.Ö. 5. Asırda Orta Asya'dan gelen Miletliler, Alaçam’a Zelikus adını vermiş. Miletlilerden sonra Bizans’ın eline geçen Zelikus, daha sonra Danişmentlilerce zapt edilerek Tralköy adını almıştır. Selçuklular döneminde Tralköy adı Uluköy olarak değiştirilmiş, 1385'de İlhanlılar döneminde ise ilçe Alaçam adını almıştır. Alaçam adının; kasabanın ortasında geçen Uluçay'ın kenarındaki Uluçam denilen büyük çam ağaçlarından geldiği ifade edilmektedir.

YÜZÖLÇÜMÜ VE KONUMU

Alaçam kuzeyden Karadeniz, batıdan Yakakent, güneyden Vezirköprü, doğudan Bafra ilçeleri ile çevrili şirin bir sahil kasabasıdır. Yüzölçümü 632 kilometre kare, denizden yüksekliği ortalama 15 metredir. Samsun'a uzaklığı 78 kilometredir. İlçenin en büyük yükseltileri Katran ve Tingaz dağları olup, bu dağların etekleri ise yayla durumundadır.

ALAÇAM’IN NÜFUSU

Alaçam İlçesi’nin nüfusu 2018 yılına göre 25.854 olarak belirlenmiştir. Nüfusun, 12.880’ini erkekler, 12.974’ünü’ü ise kadınlar oluşturuyor. Yani nüfusun yüzde 49,82’sini erkekler, yüzde 50,18’ini kadınlar oluşturuyor.

İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ 

Alaçam İlçesi’nde yazları serin, kışları ılık ve soğuk yani tipik bir Karadeniz iklimi hüküm sürüyor. Bitki örtüsü bakımında oldukça zengin olan Alaçam’da her  kesimde  çam  cinslerine  rastlanmaktadır. Bunun dışında, kıyıda tuzcul, kumlar üzerinde yetişen bitkiler vardır. Ovanın  çeşitli  alanlarında saz ve kamışlardan oluşan bataklık bitkisi yer alır. Ayrıca  ovada  suyu  seven  ağaçlardan  kavak, söğüt, dişbudak, çınar gibi  ağaç  topluluklarına  rastlanmaktadır. Daha  yükseklere  doğru  çıkınca  meşeler, gürgen, alçaağaç ,taflan, kızılcık gibi geniş yapraklı ağaçlar yer alır. 700 metrenin  üzerinde  ki  sahalarda  ise  meşelerle birlikte , köknar sarıcak ve karaçam  yine bu yükseltilerde  ormandan yoksun yayla alanlarında  geniş  otlaklar  vardır. Alaçam’da 15299  hektar  orman  alanı vardır. Bunun 9561 hektarı  koru  5730 hektarı bataklık durumundadır.

EKONOMİK YAPISI

Alaçam oldukça verimli arazilere sahip. Ve bu topraklarda buğday, fındık, arpa ve çavdar yetiştiriliyor. Sebze ve meyvenin ise her çeşidi üretiliyor. Alaçam’da ayrıca balıkçılık da önemli bir yere sahip. Alaçam denizinden hamsi, istavrit, palamut, lüfer, kefal, barbunya, mezgit ve kalkan balıkları avlanıyor. İlçede ayrıca büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılıyor.

GEZİLECEK YERLER

Alaçam’da gezilecek yerlerin başında ilçeye 2 kilometre uzaklıkta olan Geyikkoşan mesire alanı yer alıyor. Geyikkoşan sahili, temiz kumsalı, çınar, kavak, çam ağaçlarından oluşan koruluğa sahiptir. Geyikkoşan’da her sene Hıdırellez günü (6 Mayıs) şenlikler yapılıyor. Bu şenliklerde Türkiye genelinden amatör ve milli güreşçiler davet edilerek yağlı güreş müsabakaları düzenleniyor. Bu şenliklerin 600 yıllık bir efsaneye dayandığı söyleniyor. Efsaneye göre; Geyik Baba isminde bir Arap ordusu komutanı 6 Mayıs’ta tüm işlerini bırakarak o mevkide koyun, kuzu, inek cinsinden hayvanları kestirerek fakir halka ziyafet verirmiş. Deniz kıyısında bulunan bu koruluk içinde Geyik Baba türbesi bulunmaktadır. Alaçam Koyu’nda ise çok güzel bir kumsal mevcut. Yazın cıvıl cıvıl olan bu kumsala yöre halkı yürüyerek bir saate gelmektedir. Halk denize girdiği gibi civardaki ormanlarda da avlanmaktadır. Alaçam’da görülecek diğer yerler ise Kızlan Köyü, Gümüşova, Alaçam Evleri, Mübadele Müzesi.

TURİSTLİK FAALİYETLER

Alaçam kumsalı kadar ormanları ile de turistlere davetiye çıkartıyor. Muhteşem sahillinde yazın yüzebilirken, doğa yürüyüşüyle vücut ve ruh sağlığını dengede tutabilirsiniz. Ormanlarında kamp yaparken, av da yapabilirsiniz.

ALAÇAM’DA KONAKLAMA

Geyikkoşan Sahili çevresindeki oteller uzun ve keyifli bir tatil geçirmenizi sağlayacak. Bölgedeki oteller genellikle küçük işletmeler olarak hizmet veriyor. 

TARİHİ DEĞERLER

İlçede Sivritepe, Elçitepe, Gökçeboğaztepe ve Dedetepe höyükleri bulunmaktadır. Sivritepe, Dedetepe, Gökçeboğaztepe de Hitit dönemine ait yerleşmeler tespit edilmiştir. Gökçeboğaztepedeki kazılar 1955 yılında yapılmıştır. Ayrıca Sivritepede yapılan kazılarda Milezyenlere (Miletoslular- Miletliler) ait olduğu belirtilen çanaklar, çömlekler bulunmuştur. Birde Yakakent ve Alaçam'ın güneyinde dağlık ve ormanlık alanda tarihi bir kale yer almaktadır.
Alaçam'daki tarihi eserler arasında 1515 yılında Anadolu Beylerbeyi Şadi Bey tarafından yaptırılan Şadi Bey cami ve 1887 (Rumi 1303) yılında yapılmış Yeni Cami de sayılabilir.

ŞADİBEY CAMİ

1515 Yılında Anadolu Beylerbeyi Şadi Bey tarafından yaptırılmıştır. Tamamı ile yenilenmiştir.

HÖYÜKLER

İlçe merkezinin güney batısında yer alan Sivri Tepe (Kalkolitik, İlk ve Orta Tunç Çağı ile Demir ve Orta Çağ)
Yenice köyündeki Dede Tepe (İlk ve Orta Tunç Çağı)
Gökçe boğaz köyündeki Gökçe boğaz tepe veya Ali Osman Tepe (Kalkolitik, İlk ve Orta Tunç Çağı)
Alaçam İlçesindeki düz yerleşme ise ilçenin güney doğusunda yer alan Soğukcam veya Bedeş diye anılan köyün içinde saptanmıştır.

FOLKLORİK DEĞERLER

Alaçam ilçe merkezinde halkın  yüzde 60'ı mübadil olduğundan düğünlerde genellikle Rumeli oyunları (Zigaş, Debreli Hasan, Vardar Ovası, Topal Ağa) ağırlık kazanmaktadır. Ayrıca oynanan kasap (Horon) karşılama oyunları vardır.

ALAÇAM’DA NE YENİR?

Tavuk eti ile yapılan herse, özellikle Çerkez köylerinde yapılan Aluş yemekleri; Çiğ kıymadan içine baharat katılarak yapılan kapaklı pidesi, Palamut balığından yapılan palamut dolması Alaçam'a özgü olup, çok beğenilen yemeklerdir. Bahar üzeri yapılan Koyun peyniri oldukça meşhurdur.